ΤΑ ΝΕΑ, Πέμπτη 19 Αυγούστου 2010
Το Πάρκο Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας του Πολυτεχνείου Κρήτης εκτείνεται σε μια περιφραγμένη έκταση 300 στρεμμάτων, 5 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης των Χανίων, στην περιοχή του Προφήτη Ηλία, και δημιουργήθηκε κυριολεκτικά από το μηδέν στο έδαφος μιας πρώην χωματερής.
Σύμφωνα με τον εμπνευστή του, καθηγητή Συστημάτων Παραγωγής και πρώην πρύτανη του Ιδρύματος κ. Γιάννη Φίλη, το πάρκο αποτελεί εικόνα του πριν και του μετά της περιοχής, αλλά και των δυνατοτήτων της ελληνικής φύσης να αναγεννάται μετά την ανθρώπινη παρέμβαση και την περιβαλλοντική καταστροφή. Περιλαμβάνει σήμερα 380 είδη φυτών από τα οποία περίπου 12 είναι ενδημικά της Κρήτης- σχεδόν το 1/10 της χλωρίδας του νησιού και η συλλογή συνέχεια εμπλουτίζεται, λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Φίλης.
Για τον 19χρονο αμερικανό φοιτητή Πάτρικ Ο΄ Μπράιαν από το Ιστ Χέιβεν του Κονέκτικατ, οι μυρωδιές από το θυμάρι, το δίκταμο και τη ρίγανη ήταν πολύ πιο έντονες από εκείνες που αναδύουν τα αντίστοιχα μυρωδικά που αγοράζει στο σούπερ μάρκετ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δίπλα του, ο κ. Φίλης εξηγεί στην ομάδα των 15 ελλήνων και αμερικανών φοιτητών που έχουν επισκεφθεί το Πάρκο την προέλευση των διαφόρων φυτών.
Δεκάδες φυτά
«Το να περιηγείσαι ένα πάρκο, όπου μπορείς να συναντήσεις δεκάδες διαφορετικά φυτά σε κάθε τετραγωνικό μέτρο, είναι σχεδόν εξωπραγματικό. Ειδικά όταν βλέπεις ότι η βιομηχανική περιοχή γύρω από το πάρκο μοιάζει σχεδόν κατεστραμμένη», λέει στα «ΝΕΑ» ο Πάτρικ, ενώ συμπληρώνει χαμογελώντας ότι «το να το περιηγείσαι παρέα με έναν καθηγητή πανεπιστημίου είναι ακόμα πιο εξωπραγματικό». Κατά τον κ. Φίλη, «δεχόμαστε αυξανόμενους αριθμούς επισκεπτών από όλο τον κόσμο. Φέτος υπολογίζουμε να φθάσουμε τις 10.000». Ο κ. Φίλης δεν σπούδασε βιολόγος, αλλά ηλεκτρολόγος- μηχανολόγος στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το 1973 συνέχισε για μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας (UCLΑ). Υστερα από 13 χρόνια ακαδημαϊκής καριέρας στις Ηνωμένες Πολιτείες επέστρεψε στην Ελλάδα για να αναλάβει καθήκοντα αναπληρωτή καθηγητή στο Πολυτεχνείο Κρήτης. Η ιδέα για το πάρκο γεννήθηκε το 1993 όταν ο κ. Φίλης εξελέγη πρώτος πρύτανης του ιδρύματος.
«Οταν ανέλαβα πρύτανης, διαπίστωσα ότι είχαμε στη διάθεσή μας περίπου 300 στρέμματα γης καλυμμένα με μεσογειακή βλάστηση. Ολη η γύρω περιοχή αναπτυσσόταν γρήγορα και η τοπική βλάστηση καταστρεφόταν κάτω από το μπετόν. Για να διασώσω την τοπική χλωρίδα και τη συνυπάρχουσα πανίδα αποφάσισα να τα βγάλω εκτός ανάπτυξης ονομάζοντάς τα Πάρκο Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας», τονίζει στα «ΝΕΑ» ο κ. Φίλης. Το έργο ξεκίνησε με αργούς ρυθμούς το 1994, λόγω αντιδράσεων για την επένδυση των χρημάτων. «Ευτυχώς, ως πρύτανης μπορούσα να προωθήσω τις διαδικασίες των δημοπρατήσεων χωρίς πολλά εμπόδια. Το 2004 το έργο εγκαινιάστηκε με σκοπό τη διάσωση της βιοποικιλότητας, την έρευνα, την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και την αναψυχή».
Μονοπάτια με φυσική βλάστηση
ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ, ήδη από το ξεκίνημα της προσπάθειας, ήταν να καθαριστεί ο χώρος από τα μπάζα και τα σκουπίδια και ύστερα να δημιουργηθούν οι περισσότερες από τις 8 σημερινές του ενότητες. Οκτώ διαφορετικοί οικότοποι συμπεριλαμβάνονται σήμερα στο πάρκο και περιλαμβάνουν έναν ελαιώνα, ένα λιβάδι, μια ενότητα μακίας βλάστησης, έναν οπωρώνα, έναν υγρότοπο και δείγματα παραλιακού οικοτόπου, λέει ο κ. Φίλης.
Σύμφωνα με στοιχεία από το πάρκο, οι σκληρόφυλλοι θάμνοι χαρακτηρίζουν τη φυσική βλάστηση στη μεγαλύτερη έκτασή του. «Φυτά όπως η χαρουπιά, ο σκίνος, η αγριελιά, οι λαδανιές, ο ασπάλαθος, το θυμάρι και άλλα χαμηλά φυτά, είναι τυπικά είδη αυτής της διάπλασης», προσθέτει ο κ. Φίλης. «Στα ανοίγματα ξεπηδούν ορχιδέες, αλλά και κρόκος». Το φαράγγι στην ανατολική πλευρά του πάρκου φιλοξενεί ένα δείγμα βραχώδους οικοτόπου της Κρήτης με χαρακτηριστικά χασμοφυτικά είδη όπως τα κρητικά ενδημικά δίκταμο και πετρομάρουλο.
Ο αρχικός σχεδιασμός του χώρου περιελάμβανε χάραξη μονοπατιών και αναστήλωση παλαιών κατασκευών που προϋπήρχαν, όπως ένα ασβεστοκάμινο, μερικά πηγάδια, ένα αλώνι και ένα ελαιοτριβείο. Το σημερινό μήκος των χαραγμένων διαδρομών φτάνει τα 4,5 χιλιόμετρα.
Δεν είναι ευαισθητοποιημένοι
«Ολοι θέλουν να σώσουν το κρινάκι της θάλασσας, αλλά δεν γνωρίζουν ότι δεν κινδυνεύει. Αντιθέτως, υπάρχουν τόσα άλλα απειλούμενα είδη τα οποία αγνοούν», λέει στα «ΝΕΑ» η δρ Μέλπω Σκουλά. Η βιολόγος- βοτανολόγος εργάζεται στο πάρκο από το 2004 και, όπως λέει, έχει δει την περιοχή να αλλάζει προς το καλύτερο αργά, αλλά σταδιακά.