Άρθρο του Γιάννη Φίλη στην Εφημερίδα των Συντακτών
Οι περισσότεροι ηγέτες της Γης συνεδριάζουν στη Νέα Υόρκη για την κλιματική αλλαγή. Κάποιοι, όπως οι επικεφαλής των ΗΠΑ, της Βραζιλίας, της Ιαπωνίας, της Αυστραλίας και της Σαουδικής Αραβίας, είναι απόντες. Αλλοι ομιλητές προέρχονται από χώρες με υψηλή κατανάλωση άνθρακα, όπως η Γερμανία, η Ρωσία, η Κίνα, το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές. Οι περισσότερες ομιλίες είναι γενικόλογες και λίγοι τις πιστεύουν.
Η δεκαεξάχρονη ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ δεν γνωρίζει την πολύσημη και υπεκφεύγουσα γλώσσα της διπλωματίας. Μίλησε στη σύνοδο με απλότητα και αφοπλιστική ευθύτητα. Μεταξύ άλλων είπε: «Ανθρωποι υποφέρουν. Ανθρωποι πεθαίνουν. Ολόκληρα οικοσυστήματα καταρρέουν. Είμαστε εμπρός σε μια μαζική εξαφάνιση ειδών. Κι εσείς μιλάτε για χρήματα και παραμύθια αέναης οικονομικής μεγέθυνσης. Πώς τολμάτε;». Το θυελλώδες χειροκρότημα που ακολούθησε ήταν ασύμμετρο με τη διάθεση για ανάληψη ουσιαστικής και άμεσης δράσης.
Οι κλιματικοί δείκτες είναι αρνητικοί. Ενδεικτικά, κατά τη NASA που παρακολουθεί συστηματικά την κλιματική αλλαγή, σήμερα η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι 412 μέρη στο εκατομμύριο, ενώ το 1900 ήταν μόλις 290. Αυτή η συγκέντρωση έχει διαρκή αυξητική τάση. Ο αρκτικός πάγος εξαφανίζεται με ρυθμό 12,8% τη δεκαετία και αυτός ο ρυθμός αυξάνεται. Οι παγετώνες παγκοσμίως χάνουν 413 δισεκατομμύρια τόνους πάγου ετησίως. Μόνη η Γριλανδία έχανε κατά μέσον όρο 286 δισεκατομμύρια τόνους πάγου ετησίως στην περίοδο 1993-2016. Ο ρυθμός απώλειας πάγου της Ανταρκτικής τριπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία.
Οι φυσικές καταστροφές επηρέασαν 62 εκατομμύρια ανθρώπους το 2018. Ξηρασίες χτυπούν την Αυστραλία και την υποσαχάρια Αφρική, καύσωνες προκαλούν χιλιάδες θανάτους στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, νέες νόσοι κάνουν την εμφάνισή τους στην Ελλάδα. Το 2017, κατά τον ΟΗΕ, 821 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονταν, εν μέρει λόγω της ξηρασίας. Τα τελευταία τέσσερα έτη ήταν τα θερμότερα στην καταγεγραμμένη ιστορία. Ολα αυτά λόγω μέσης θερμοκρασιακής ανόδου ενός βαθμού. Το τι θα συμβεί αν η θερμοκρασία ανέλθει κατά δύο ή τρεις βαθμούς είναι άκρως δυσοίωνο.
Πέρα από ομιλίες γεμάτες αόριστες υποσχέσεις οι κυβερνήσεις έχουν κάνει ελάχιστα για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής. Υπάρχουν και αυτοί που αρνούνται την επιστημονική αλήθεια. Οι περισσότεροι συνδέονται με τα συμφέροντα των εταιρειών πετρελαίου ή μεγάλες αγροτοκτηνοτροφικές επιχειρήσεις που επενδύουν στα τροπικά δάση.
Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας κ. Μητσοτάκης μίλησε στη σύνοδο για την αναγκαιότητα άμεσης λήψης μέτρων. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο προκάτοχός του κ. Τσίπρας. Και οι δύο σε μια τυπική έκφραση γνωστικής ασυνέπειας δεν μας εξήγησαν πώς θα γίνει αυτό όταν οι ίδιοι επενδύουν στην εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Κρήτη και στο Ιόνιο.
Θα ήταν ειλικρινέστερο αν μας έλεγαν πόσα εκατομμύρια τόνοι άνθρακα θαμμένοι στο υπέδαφος θα ελευθερωθούν στην ατμόσφαιρα από τις σχεδιαζόμενες εξορύξεις επιδεινώνοντας το κλίμα περαιτέρω.
Η πρόοδος των κυβερνήσεων για την επίλυση της κρίσης είναι πολύ μικρή. Κατά το περιοδικό Nature, οι δεσμεύσεις των ΗΠΑ, της Τουρκίας, της Ουκρανίας, της Ρωσίας και της Σαουδικής Αραβίας θα μας οδηγήσουν σε θερμοκρασιακή αύξηση πάνω από 4 βαθμούς Κελσίου. Αυτές της Κίνας και της Ιαπωνίας θα οδηγήσουν σε αύξηση 3 έως 4 βαθμών.
Οι δεσμεύσεις της Ε.Ε. όπου ανήκουμε και εμείς, του Καναδά, της Βραζιλίας και της Αυστραλίας αντιστοιχούν σε αύξηση 2 έως 3 βαθμών και μόνο η Ινδία και ο Παναμάς έχουν πραγματικά κάνει ουσιαστικές δεσμεύσεις για συγκράτηση στους 2 βαθμούς. Οσο για τον 1,5 βαθμό, λίγοι πιστεύουν πλέον ότι έχουμε σοβαρή πιθανότητα επίτευξης. Είναι σαφές ότι οι περισσότερες υποσχέσεις και οι μεγαλόστομες ομιλίες για συγκράτηση της θερμοκρασιακής αύξησης στον 1,5 ή στους 2 βαθμούς, επιστημονικά αποδεικνύονται κενές περιεχομένου αν όχι υποκριτικές.
Η Ιστορία διδάσκει ότι όταν υψηλά ιστάμενα πρόσωπα αισθάνονται ότι ο υπόλοιπος κόσμος είναι στα πόδια τους, μπορούν να διαπράξουν ανοησίες αλλά και να γίνουν άκρως επικίνδυνοι. Ενα άλλο σύνηθες χαρακτηριστικό τους είναι η έλλειψη ικανότητας κατανόησης των συνανθρώπων αλλά και του γενικότερου περιβάλλοντος. Πολλοί ηγέτες σήμερα δείχνουν αδιαφορία για το μέλλον του πλανήτη.
Καθώς είπε ο συγγραφέας και καθηγητής των ανθρωπιστικών επιστημών Ελί Βιζέλ, «το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος. Είναι η αδιαφορία».
*πρώην πρύτανης Πολυτεχνείου Κρήτης