Ενα από τα σημεία τριβής μεταξύ πολιτικά φιλελεύθερων και συντηρητικών είναι το μέγεθος του κράτους.
Οι συντηρητικοί συνήθως θέλουν λιγότερο κράτος, δηλαδή λιγότερους κρατικούς ελέγχους στην αγορά ή το περιβάλλον. Παραδόξως, όμως, θέλουν περισσότερη αστυνόμευση των πολιτών και όταν η οικονομική κρίση χτυπήσει, στρέφονται προς το κράτος για να παρέμβει στην αγορά, ξεχνώντας τη βασική τους φιλοσοφία.
Ο λόγος που οι υπέρμαχοι της ελεύθερης αγοράς δεν θέλουν την προστασία του περιβάλλοντος έχει να κάνει με τον φόβο μείωσης των βραχύβιων κερδών τους, τα οποία σε ένα βαθμό στηρίζονται στην κατανάλωση του οικοσυστήματος: την υπερβολική ρύπανση αέρα, εδάφους και υδάτων, την τσιμεντοποίηση παράκτιων οικοσυστημάτων, τις καταπατήσεις δασών, την άντληση υδάτων πέραν των ορίων επαναφόρτισης. Ας δούμε δύο τέτοια σοβαρά προβλήματα που χτυπούν την πόρτα μας: το νερό και την παραγωγή σιταριού.
Στο Λος Αντζελες η Εταιρεία Ηλεκτρισμού και Υδάτων (DWP) από τον Ιούνιο προσφέρει στους ιδιοκτήτες μονοκατοικιών 10 δολάρια για κάθε τετραγωνικό μέτρο γκαζόν που ξεριζώνεται και στη θέση του φυτεύονται φυτά ανθεκτικά στην ξηρασία. Την 1η Ιουνίου το Δημοτικό Συμβούλιο της ίδιας πόλης επέβαλε περικοπές στη χρήση νερού ύδρευσης, περιορίζοντας το πότισμα των κήπων με αυτόματα συστήματα σε δύο ημέρες την εβδομάδα και εκτός των ωρών 9 π.μ. και 4 μ.μ. που η εξάτμιση είναι μεγάλη.
Στη Μελβούρνη οι Αρχές θέλουν να περιορίσουν την οικιακή χρήση του νερού σε 155 λίτρα ανά κάτοικο και ημέρα. Συγκριτικά στην Ελλάδα κατά μέσον όρο, ανάλογα με την περιοχή, καταναλώνουμε 15ο έως 200 λίτρα.
Στην Ιορδανία οι Αρχές προσανατολίζονται σε περικοπή της άρδευσης κατά 50% και της παροχής νερού στα σπίτια δύο φορές την εβδομάδα για 3 έως 5 ώρες.
Στη χώρα μας, όπου η απουσία του κράτους είναι εμφανής λόγω οικονομικών δυσχερειών, αδιαφορίας ή ανικανότητας, τα δίκτυα ύδρευσης παρουσιάζουν απώλειες 20 έως 40%. Μερικά από αυτά έχουν ακόμη μολυβδοσωλήνες. Ο μόλυβδος είναι τοξικό μέταλλο που προσβάλλει μεταξύ άλλων τα νεφρά, το συκώτι, το νευρικό σύστημα και τον εγκέφαλο, κυρίως των παιδιών.
Στην Κρήτη χορηγούνται άδειες οικοδόμησης σε χώρους με ώριμη μεσογειακή χλωρίδα (σκίνοι, ασπάλαθοι, θυμάρια, κίστοι, ορχιδέες). Αυτή η χλωρίδα είναι εγκλιματισμένη στις καιρικές συνθήκες της Μεσογείου και δεν απαιτεί συντήρηση ή άρδευση. Συνήθως ακολουθεί πλήρης εκρίζωση της αυτόχθονης χλωρίδας και φύτευση γκαζόν, το οποίο, εκτός του ότι δεν ταιριάζει με το περιβάλλον, απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού και χημικών για τη συντήρησή του. Κανείς δεν ελέγχει τίποτα.
Στην Αργολίδα το αρδευτικό δίκτυο σε πολλά του σημεία είναι ηλικίας 50 ετών και διάτρητο, ενώ η άρδευση συχνά γίνεται με τη μέθοδο του πλημμυρίσματος και όχι με σταγόνες. Οι πολιτικοί του νομού ατυχώς δεν κάνουν σκέψεις αντικατάστασης του δικτύου ή της τεχνολογίας. Αντίστοιχα φαινόμενα παρατηρούνται σε όλη την αγροτική Ελλάδα.
Το νερό λιγοστεύει στη χώρα μας κι εμείς ποτίζουμε ταράτσες, αυλές και γκαζόν ή περιμένουμε τη φαντασίωση της εκτροπής του Αχελώου, που θα σώσει υποτίθεται τον θεσσαλικό κάμπο.
Ιδέες και τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού υπάρχουν: σωστά συντηρημένα δίκτυα, οικονομικά καζανάκια, οικονομικοί κρουνοί, σύγχρονη άρδευση, απαγόρευση του γκαζόν όπου έχει νόημα, διατήρηση της μεσογειακής χλωρίδας, απαγόρευση του εθνικού σπορ να ποτίζουμε τις αυλές, τους δρόμους και τις λαμαρίνες των αυτοκινήτων, απότομη κλιμάκωση των τιμών του νερού όταν υπερβαίνουμε κάποια όρια, στροφή σε καλλιέργειες ανθεκτικές στην ξηρασία. Η κλιματική αλλαγή μάς εγγυάται βιβλικά δεινά αν συνεχιστεί η αδιαφορία μας.
Για το άλλο μεγάλο πρόβλημα της διατροφής, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) ανακοίνωσε προ ημερών ότι το 2009 ο αριθμός των υποσιτιζόμενων ανθρώπων θα ξεπεράσει το 1 δισ. ή ισοδύναμα τον πληθυσμό 100 Ελλάδων.
Ο FAO αποδίδει τον υποσιτισμό, όχι στην έλλειψη τροφίμων, αλλά στην παγκόσμια οικονομική κρίση. Με άλλα λόγια, πάνω από ένα δισ. άνθρωποι δεν έχουν χρήματα να αγοράσουν τρόφιμα.
Παρ' όλα αυτά όμως, στο έγκυρο περιοδικό Science, στις 8 Μαΐου 2009 δημοσιεύθηκε ένα άρθρο, που μιλάει για πιθανό λιμό από τη μείωση της παγκόσμιας παραγωγής σιταριού. Ενα παρόμοιο άρθρο δημοσιεύθηκε στις 14 Ιουνίου 2009 σε κεντρική σελίδα των «Los Angeles Times».
Ενας μύκητας, με την κωδική ονομασία Ug99 και κοινό όνομα σκουριά του στελέχους, είναι σε θέση να καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής σιταριού μιας περιοχής. Ο μύκητας υπάρχει επί εκατομμύρια χρόνια αλλά συνεχώς μεταλλάσσεται. Ο Herman Borlaug, διάσημος Αμερικανός φυτοπαθολόγος, μεταπολεμικά ανέπτυξε ποικιλίες σιταριού ανθεκτικές στη σκουριά, βασιζόμενος στην άγρια βιοποικιλότητα, όπου και έκανε τις διασταυρώσεις. Το 1970 του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για τη συμβολή του στην καταπολέμηση της πείνας.
Και ενώ όλοι πίστευαν ότι η σκουριά του σιταριού είχε νικηθεί, από το 1999 ο Ug99 απειλεί την ανθρωπότητα με λιμό. Ο μύκητας μεταφέρεται εύκολα με τους ανέμους ή τα μέσα μεταφοράς. Ηδη έχει εξαπλωθεί στην Κένυα, την Ουγκάντα, την Υεμένη και το Ιράν. Αναμένεται να προχωρήσει στην Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Ινδία, το Πακιστάν, την Κίνα και ίσως τη Β. Αμερική. Οι άνεμοι, όπως και το κλίμα, δεν διακρίνουν σύνορα. Ο ίδιος ο Borlaug, 91 ετών σήμερα και χτυπημένος από λέμφωμα, εργάζεται πυρετωδώς για τη δημιουργία νέων ποικιλιών σιταριού ανθεκτικών στον Ug99, βασιζόμενος πάλι στην άγρια βιοποικιλότητα. Είναι άγνωστο αν ένας μεγάλος λιμός θα προληφθεί.
Εμάς όμως τους ευημερούντες Ελληνες, τι μας νοιάζουν αυτά; Μας νοιάζουν, γιατί οι πεινασμένοι και κατατρεγμένοι καταλήγουν ενίοτε στην πόρτα μας ως οικονομικοί μετανάστες, γιατί οι τιμές των τροφίμων μπορεί να ανεβούν κατακόρυφα και γιατί ο λιμός θα μπορούσε να δημιουργήσει παγκόσμια κοινωνική αναταραχή.
Και τι μπορούμε να κάνουμε; Να μπούμε και εμείς στο παιχνίδι της προστασίας της παραμελημένης βιοποικιλότητας. Να αρχίσουμε έρευνα σε αντίστοιχα παγκόσμια προβλήματα, αντί να περιμένουμε λύσεις σχεδόν πάντα από τους άλλους. Να καταλάβουμε ότι χρειαζόμαστε επειγόντως περισσότερο κράτος εκεί που πρέπει. Δεν χρειαζόμαστε άλλη γραφειοκρατία, άλλο κομματισμό, άλλα ρουσφέτια. Χρειαζόμαστε ένα κράτος που διαθέτει γνώση, ευφυΐα, δικαιοσύνη και συνέπεια και δεν αυτοσχεδιάζει τρέχοντας πίσω από τα γεγονότα.
27.8.2009