Χανιώτικα Νέα, 4.11.2017 http://www.haniotika-nea.gr/politiki-gnostiki-asinepia/
Οι άνθρωποι είμαστε λογικά όντα, κατά το γνωστό κλισέ, αλλά συχνά οι ενέργειές μας μικρή σχέση έχουν με τη λογική. Η λεγόμενη γνωστική ασυνέπεια είναι κλασική περίπτωση παράλογης συμπεριφοράς όπου πιστεύουμε κάτι αλλά κάνουμε το αντίθετο. Για παράδειγμα γνωρίζουμε ότι το κάπνισμα καταστρέφει την υγεία και καπνίζουμε ή ότι στο καζίνο μακροχρονίως πάντα χάνουμε, αλλά παίζουμε.
Οι δικαιολογίες για την ασυνεπή συμπεριφορά συνιστούν τυπικά παραδείγματα εσφαλμένης συλλογιστικής όπως ότι γνωρίζουμε κάποιον που είναι 90 αν και καπνίζει ή ότι οι τυχεροί κερδίζουν.
Σήμερα ζούμε στην εποχή μιας μαζικής και άκρως επικίνδυνης τάσης γνωστικής ασυνέπειας της πολιτικής. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το κλίμα στη γη λόγω της καύσης ορυκτών καυσίμων αλλάζει με καταστροφικές συνέπειες στην οικονομία, την υγεία, τη γεωργία, τη βιοποικιλότητα, ακόμη και αυτή την ύπαρξη κάποιων περιοχών ή εθνών που θα εξαφανιστούν κάτω από την ανερχόμενη θάλασσα ενώ ταυτόχρονα οι κυβερνήσεις επιδίδονται σε φρενήρη αγώνα για την εξαγωγή υδρογονανθράκων που θα μεταβάλουν το κλίμα ακόμη περισσότερο.
Η δικαιολογία είναι ότι χρειαζόμαστε τις επενδύσεις και τις θέσεις εργασίας που δημιουργούνται από τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Η αλήθεια όμως είναι ότι οι επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) δημιουργούν περισσότερες θέσεις εργασίας χωρίς να καταστρέφουν το κλίμα και την ίδια την οικονομία.
Όλες οι χώρες του κόσμου έχουν υπογράψει τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή πλην της Συρίας και ταυτόχρονα πολλές κυβερνήσεις όπως η ελληνική και η κυπριακή προχωρούν με τις έρευνες υδρογονανθράκων. Υπέγραψαν δηλαδή μια συμφωνία που προδήλως παραβιάζουν. Η πολιτική των ΗΠΑ προχωρεί ένα βήμα περισσότερο και υπεισέρχεται στην περιοχή του γελοίου με το επιχείρημα του Τραμπ ότι η κλιματική αλλαγή είναι κινεζική συνομωσία. Η ανθρωπότητα μοιάζει με ναρκομανή που πιστεύει ότι θα λύσει το πρόβλημά του με περισσότερα ναρκωτικά.
Γνωρίζουμε από εκτιμήσεις ότι το κόστος της κλιματικής αλλαγής παγκοσμίως ήδη ανέρχεται σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως και οι επί πλέον θάνατοι σε περίπου 400.000. Οι πρόσφατες καταιγίδες, που κυρίως οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, κατέστρεψαν στη χώρα μας και αλλού περιουσίες, υποδομές, και γεωργική παραγωγή, και διέβρωσαν τις ακτές. Σε άλλες χώρες στοίχισαν τη ζωή σε πολλούς ανθρώπους. Στην επιστημονική βιβλιογραφία ο συριακός εμφύλιος πόλεμος αποδίδεται στην ξηρασία λόγω κλιματικής αλλαγής που χτύπησε τη Μ. Ανατολή την περίοδο 2007-2010 και ανάγκασε 1,5 εκατομμύριο ανθρώπων να μεταναστεύσουν από το ύπαιθρο στις πόλεις. Η απότομη δημογραφική μεταβολή και οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης, συνδυασμένες με την κυβερνητική αδιαφορία για αυτούς τους μετανάστες, οδήγησαν σε κοινωνική αναταραχή και την έναρξη του εμφυλίου πολέμου.
Είναι ενδιαφέρον το πώς βλέπουν οι ηγέτες μας το πρόβλημα. Σε πρόσφατη σφυγμομέτρηση, ο φοιτητής μου Γεώργιος Πατσιουλάς έδωσε ανώνυμα ερωτηματολόγια σε 66 πολιτικούς, κυρίως βουλευτές. Εξ αυτών μόνο το 4,5% θεωρεί την κλιματική αλλαγή πρόβλημα σημαντικότερο του μεταναστευτικού και της ανεργίας, μόνο το 54% θα δεχόταν εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων και υιοθέτηση των ΑΠΕ, ενώ το 44% δεν θα δεχόταν την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στον νομό τους. Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα ήταν η απάντηση του 10% που πιστεύει ότι αν ανέλθει η θερμοκρασία του κλίματος κατά 3 βαθμούς πάνω από τη θερμοκρασία του 1900, δεν θα υπάρξει καμιά απολύτως συνέπεια. Ας σημειωθεί ότι σήμερα βιώνουμε αύξηση περίπου ενός βαθμού. Φαίνεται ότι αρκετοί ηγέτες μας ζουν σε άλλο πλανήτη και κάποιοι, πέραν της γνωστικής ασυνέπειας, επιδεικνύουν ευτυχισμένη άγνοια.
Κατά τον γνωστό επιστήμονα Bill McKibben, οι ποσότητες υδρογονανθράκων και άνθρακα που βρίσκονται στις υπάρχουσες πετρελαιοπηγές και στα ορυχεία εμπεριέχουν 942 γιγατόνους (δισεκατομμύρια τόνους) διοξειδίου του άνθρακα. Αν εξ αυτών ελευθερώσουμε στην ατμόσφαιρα 800 γιγατόνους τότε η θερμοκρασιακή αύξηση θα είναι 2 βαθμοί που είναι και ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού. Άρα μόνο οι υπάρχουσες πηγές ορυκτών καυσίμων αρκούν για να ξεπεράσουμε ακόμη και τον στόχο του Παρισιού. Η απάντηση σχετικά με το πόσες νέες πετρελαιοπηγές και νέα ανθρακωρυχεία μπορούμε να ανοίξουμε για να τηρήσουμε την υπογεγραμμένη Συμφωνία είναι προφανής: μηδέν. Επομένως η σημερινή μανία με τους υδρογονάνθρακες συνιστά άρνηση της πραγματικότητας και κολοσσιαία γνωστική ασυνέπεια.
Μπορούμε να ικανοποιήσουμε σήμερα όλες τις ενεργειακές ανάγκες του πλανήτη με τις ΑΠΕ. Διάφορα τεχνικά προβλήματα σχετικά με την εφαρμογή τους είναι επιλύσιμα. Η ουσία επομένως του προβλήματος είναι πολιτική. Μεγάλος αριθμός όμως πολιτικών πάσχει από γνωστική ασυνέπεια. Είμαστε εθισμένοι στα ορυκτά καύσιμα. Αν δεν αλλάξουμε άμεσα συμπεριφορά, ο εθισμός αυτός μέρα με τη μέρα θα οδηγήσει τον πολιτισμό σε μια κρίση χωρίς ιστορικό προηγούμενο με καταστροφικές συνέπειες.
*Ο Γιάννης Α. Φίλης είναι π. Πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης